Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2021 được Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố đã cho thấy, trong bối cảnh năm 2021 khó khăn chưa từng có do dịch Covid-19, song theo đánh giá của các doanh nghiệp tư nhân trong nước, chất lượng điều hành kinh tế cấp tỉnh tại Việt Nam tiếp tục duy trì xu hướng cải thiện theo thời gian. Cải cách hành chính có chuyển biến tích cực, với hiệu quả và hiệu lực thực thi tại các cấp địa phương gia tăng.
Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) được Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thực hiện và công bố thường niên từ năm 2005 đến nay nhằm ghi nhận những nỗ lực trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước.
Năm 2021, để thực hiện Báo cáo PCI 2021, VCCI đã thực hiện khảo sát, điều tra, ghi nhận ý kiến của 11.312 doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 10.127 doanh nghiệp tư nhân và 1.185 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang hoạt động ở 22 địa phương tại Việt Nam.
Theo báo cáo PCI 2021, trong thang điểm 100, tỉnh Quảng Ninh là địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, đạt 73,02 điểm. Với kết quả đó, tỉnh Quảng Ninh là địa phương duy nhất được cộng đồng doanh nghiệp tham gia điều tra PCI 2021 đánh giá là địa phương có môi trường đầu tư kinh doanh rất tốt. Đây là năm thứ 5 liên tiếp, Quảng Ninh dẫn đầu cả nước về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.
Có được kết quả này, Báo cáo PCI 2021 cho biết, thời gian qua tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa, công khai, minh bạch thủ tục hành chính để giảm 40-50% thời gian giải quyết thủ tục hành chính so với quy định. Hệ thống trung tâm hành chính công cấp tỉnh, cấp huyện đều thống nhất cơ chế làm việc theo nguyên tắc 5 tại chỗ (tiếp nhận - thẩm định - phê duyệt - đóng dấu - trả kết quả).
Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) được Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thực hiện và công bố thường niên từ năm 2005 đến nay nhằm ghi nhận những nỗ lực trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước.
Năm 2021, để thực hiện Báo cáo PCI 2021, VCCI đã thực hiện khảo sát, điều tra, ghi nhận ý kiến của 11.312 doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 10.127 doanh nghiệp tư nhân và 1.185 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang hoạt động ở 22 địa phương tại Việt Nam.
Theo báo cáo PCI 2021, trong thang điểm 100, tỉnh Quảng Ninh là địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, đạt 73,02 điểm. Với kết quả đó, tỉnh Quảng Ninh là địa phương duy nhất được cộng đồng doanh nghiệp tham gia điều tra PCI 2021 đánh giá là địa phương có môi trường đầu tư kinh doanh rất tốt. Đây là năm thứ 5 liên tiếp, Quảng Ninh dẫn đầu cả nước về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.
Có được kết quả này, Báo cáo PCI 2021 cho biết, thời gian qua tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa, công khai, minh bạch thủ tục hành chính để giảm 40-50% thời gian giải quyết thủ tục hành chính so với quy định. Hệ thống trung tâm hành chính công cấp tỉnh, cấp huyện đều thống nhất cơ chế làm việc theo nguyên tắc 5 tại chỗ (tiếp nhận - thẩm định - phê duyệt - đóng dấu - trả kết quả).
Ảnh minh họa: Nguồn internet
Kết quả khảo sát PCI 2021 cũng cho thấy, tỉ lệ áp dụng dịch vụ công trực tuyến của Quảng Ninh cao hơn đáng kể so với nhiều tỉnh, thành phố khác trên cả nước, với tỉ lệ trung bình đạt 48% tổng số dịch vụ.
Đứng vị trí thứ hai trong bảng xếp hạng PCI 2021 là thành phố Hải Phòng với điểm số đạt 70,61 điểm. Thành phố Hải Phòng đã cải thiện được 5 bậc trong xếp hạng PCI năm 2021 và đạt vị trí cao nhất từ trước đến nay nhờ những cố gắng trong thuận lợi hóa môi trường kinh doanh tại địa phương. Trong điều tra PCI 2021, 87,9% doanh nghiệp trong tỉnh đã đánh giá “tốt” hoặc “rất tốt” về ứng phó của chính quyền tỉnh trước đại dịch Covid-19. Đây là một trong những địa phương có tỷ lệ doanh nghiệp hài lòng về quản trị dịch vụ công cao nhất cả nước.
Cũng trong năm 2021, thành phố Hải Phòng lần đầu tiên tiến hành đánh giá và công bố Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp sở ngành và cấp huyện (DDCI). Việc đánh giá DDCI là một bước đi mạnh mẽ và nỗ lực cải cách tại một thành phố lớn, trực thuộc trung ??ơng như Hải Phòng. Đây là bước đi quan trọng của địa phương trong việc tăng cường các hình thức đối thoại, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, hướng tới cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh một cách toàn diện.
Xếp ở vị trí thứ 3 và thứ 4 trong bảng xếp hạng PCI 2021 là tỉnh Đồng Tháp và thành phố Đà Nẵng. Tỉnh Đồng Tháp đạt điểm số PCI 70,53, tiếp tục đứng đầu các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Báo cáo cho biết, năm 2021, Đồng Tháp là tỉnh đã có 14 năm liên tiếp từ 2008-2021 nằm trong nhóm 5 tỉnh có chất lượng điều hành tốt nhất cả nước. Được biết đến với sáng kiến “Cà phê doanh nhân” bắt đầu từ năm 2016, Đồng Tháp hiện nay còn mở rộng thêm nhiều hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp và nâng cao năng lực quản trị của các hộ kinh doanh. Tỉnh Đồng Tháp cũng khuyến khích sự thành lập các hội quán và các hợp tác xã nhằm tăng cường kết nối giữa những cá nhân và các cơ sở sản xuất kinh doanh, qua đó cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và giúp đỡ nhau lớn mạnh hơn trong hoạt động kinh doanh. Đây cũng là hình thức hiệu quả giúp kết nối chuỗi giá trị ở địa phương, đặc biệt là các chuỗi giá trị về nông sản.
Tương tự tỉnh Đồng Tháp, thành phố Đà Nẵng là một trong những địa phương có sự ổn định nhất về kết quả chất lượng đánh giá năng lực điều hành kinh tế qua thời gian. Với điểm số 70,42, thành phố Đà Nẵng cải thiện một bậc thứ hạng so với năm 2020 để giữ vị trí thứ 4 trong bảng xếp hạng PCI 2021. Bên cạnh các giải pháp cải cách thủ tục hành chính được thực hiện thường xuyên, thành phố Đà Nẵng đã thành lập thêm Tổ công tác liên ngành để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của dự án đầu tư xây dựng.
Vĩnh Phúc là tỉnh đứng vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng, đạt 69,69 điểm. Trong năm 2021, Vĩnh Phúc là một trong những tỉnh đầu tiên thành lập và phát huy có hiệu quả vai trò Tổ giúp việc của Chủ tịch UBND tỉnh nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Theo đó, các cơ quan chức năng của UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã thực hiện 8 cuộc khảo sát lớn, trong đó có 5 cuộc khảo sát online để thu thập phản hồi về những khó khăn của doanh nghiệp trong lưu thông hàng hóa, tiếp cận tín dụng, lao động, và tìm kiếm giải pháp chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn Covid-19 bùng phát. Những nỗ lực này đã giúp Vĩnh Phúc cải thiện điểm số và thứ hạng ở một loạt chỉ số thành phần như Chi phí thời gian (xếp thứ 3 cả nước), Chi phí không chính thức (xếp thứ 3), Cạnh tranh bình đẳng và Tiếp cận đất đai (cùng đứng vị trí thứ 7). Cụ thể hơn, kết quả PCI 2021 ghi nhận 93,9% doanh nghiệp tại tỉnh Vĩnh Phúc đánh giá cán bộ giải quyết thủ tục hành chính làm việc hiệu quả (cao thứ 6 toàn quốc); 93,2% doanh nghiệp cũng đánh giá các cán bộ này có thái độ thân thiện (cao thứ 2 cả nước); và 89,5% doanh nghiệp đồng ý rằng nhìn chung thời gian thực hiện các thủ tục hành chính tại tỉnh ngắn hơn so với quy định (thành tích tốt thứ 3 cả nước).
Các địa phương còn lại nằm trong nhóm 10 địa phương có môi trường đầu tư kinh doanh tốt nhất cả nước theo báo cáo PCI 2021 lần lượt là: Bình Dương (69,61 điểm), Bắc Ninh (69,45 điểm), Thừa Thiên Huế (69,24 điểm), Bà Rịa - Vũng Tàu (69,03 điểm), Hà Nội (68,6 điểm). Thành phố Hồ Chí Minh đạt 67,5 điểm, xếp thứ 14 trong bảng xếp hạng, thuộc nhóm các tỉnh, thành phố có môi trường đầu tư kinh doanh khá thuận lợi.
Cũng theo báo cáo PCI 2021, nhóm 5 địa phương có môi trường đầu tư kém thuận lợi nhất trên cả nước năm 2021 gồm: Cao Bằng, đạt 56,29 điểm, xếp thứ 63; Hòa Bình đạt 57,16 điểm, xếp thứ 62, Kon Tum đạt 58,95 điểm, xếp thứ 61; Kiên Giang đạt 59,73 điểm, xếp thứ 60; Hà Giang đạt 60,53 điểm, xếp thứ 59.
Bên cạnh đó, nhằm làm sáng rõ các chỉ số trong kết quả của PCI 2021, Báo cáo cho biết PCI 2021 tiếp tục được hợp thành bởi 10 chỉ số thành phần như PCI các năm trước đây, những điều chỉnh đáng chú ý nhất trong lần hiệu chỉnh phương pháp luận PCI năm 2021 liên quan tới việc đổi mới hầu hết các chỉ tiêu tính toán trong hai chỉ số thành phần Cạnh tranh bình đẳng và Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, bổ sung thêm nội dung đánh giá về thủ tục cấp phép kinh doanh có điều kiện tại Chỉ số gia nhập thị trường, bổ sung một số nội dung liên quan tới việc giải quyết thủ tục trực tuyến trong Chỉ số Chi phí thời gian. Số chỉ tiêu mới được bổ sung vào PCI 2021 là 56. Số chỉ tiêu từ giai đoạn PCI 2017-2020 được điều chỉnh trong PCI 2021 là 8 chỉ tiêu. Số chỉ tiêu cũ trong giai đoạn PCI 2017-2020 bị loại bỏ là 52. Trong khi đó, 77 chỉ tiêu của giai đoạn trước vẫn được giữ như cũ trong PCI 2021.
Tính chung lại, tổng số chỉ tiêu của PCI 2021 là 141 chỉ tiêu. Mặc dù có sự điều chỉnh phương pháp luận, song điểm số PCI năm 2021 vẫn có mức độ tương quan khá cao với điểm số PCI năm 2020. Do vậy, đây vẫn là một thước đo phù hợp và thống nhất để thể hiện tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp đối với năng lực điều hành kinh tế của chính quyền địa phương khi so sánh theo thời gian.
Đặc biệt, báo cáo PCI 2021 cũng cho biết, mặc dù dịch bệnh xảy ra rất phức tạp nhưng dòng chảy cải cách từ địa phương tại Việt Nam dường như vẫn được duy trì. Điểm số của tỉnh trung vị trong PCI tiếp tục tăng với những cải thiện mạnh mẽ của thủ tục hành chính, việc giảm ấn tượng của chi phí không chính thức, cho dù còn nhiều lo ngại về sự khó khăn của thủ tục đất đai và các thủ tục cấp phép sau đăng ký kinh doanh. Dịch bệnh Covid-19 có thể tạo ra khó khăn lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp, làm giảm đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam hai năm vừa qua, tuy nhiên với sự chủ động, năng động và tích cực của bộ máy chính quyền các tỉnh, thành phố thì dịch bệnh không thể làm trì hoãn các chương trình cải cách môi trường kinh doanh đang được tiến hành rất mạnh mẽ tại cấp cơ sở của Việt Nam. Sự năng động của nền kinh tế Việt Nam chính là kết quả sự năng động của các chính quyền cấp cơ sở như thực tiễn cải cách kinh tế trong hàng chục năm qua đã chứng minh./.
Đứng vị trí thứ hai trong bảng xếp hạng PCI 2021 là thành phố Hải Phòng với điểm số đạt 70,61 điểm. Thành phố Hải Phòng đã cải thiện được 5 bậc trong xếp hạng PCI năm 2021 và đạt vị trí cao nhất từ trước đến nay nhờ những cố gắng trong thuận lợi hóa môi trường kinh doanh tại địa phương. Trong điều tra PCI 2021, 87,9% doanh nghiệp trong tỉnh đã đánh giá “tốt” hoặc “rất tốt” về ứng phó của chính quyền tỉnh trước đại dịch Covid-19. Đây là một trong những địa phương có tỷ lệ doanh nghiệp hài lòng về quản trị dịch vụ công cao nhất cả nước.
Cũng trong năm 2021, thành phố Hải Phòng lần đầu tiên tiến hành đánh giá và công bố Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp sở ngành và cấp huyện (DDCI). Việc đánh giá DDCI là một bước đi mạnh mẽ và nỗ lực cải cách tại một thành phố lớn, trực thuộc trung ??ơng như Hải Phòng. Đây là bước đi quan trọng của địa phương trong việc tăng cường các hình thức đối thoại, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, hướng tới cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh một cách toàn diện.
Xếp ở vị trí thứ 3 và thứ 4 trong bảng xếp hạng PCI 2021 là tỉnh Đồng Tháp và thành phố Đà Nẵng. Tỉnh Đồng Tháp đạt điểm số PCI 70,53, tiếp tục đứng đầu các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Báo cáo cho biết, năm 2021, Đồng Tháp là tỉnh đã có 14 năm liên tiếp từ 2008-2021 nằm trong nhóm 5 tỉnh có chất lượng điều hành tốt nhất cả nước. Được biết đến với sáng kiến “Cà phê doanh nhân” bắt đầu từ năm 2016, Đồng Tháp hiện nay còn mở rộng thêm nhiều hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp và nâng cao năng lực quản trị của các hộ kinh doanh. Tỉnh Đồng Tháp cũng khuyến khích sự thành lập các hội quán và các hợp tác xã nhằm tăng cường kết nối giữa những cá nhân và các cơ sở sản xuất kinh doanh, qua đó cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và giúp đỡ nhau lớn mạnh hơn trong hoạt động kinh doanh. Đây cũng là hình thức hiệu quả giúp kết nối chuỗi giá trị ở địa phương, đặc biệt là các chuỗi giá trị về nông sản.
Tương tự tỉnh Đồng Tháp, thành phố Đà Nẵng là một trong những địa phương có sự ổn định nhất về kết quả chất lượng đánh giá năng lực điều hành kinh tế qua thời gian. Với điểm số 70,42, thành phố Đà Nẵng cải thiện một bậc thứ hạng so với năm 2020 để giữ vị trí thứ 4 trong bảng xếp hạng PCI 2021. Bên cạnh các giải pháp cải cách thủ tục hành chính được thực hiện thường xuyên, thành phố Đà Nẵng đã thành lập thêm Tổ công tác liên ngành để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của dự án đầu tư xây dựng.
Vĩnh Phúc là tỉnh đứng vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng, đạt 69,69 điểm. Trong năm 2021, Vĩnh Phúc là một trong những tỉnh đầu tiên thành lập và phát huy có hiệu quả vai trò Tổ giúp việc của Chủ tịch UBND tỉnh nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Theo đó, các cơ quan chức năng của UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã thực hiện 8 cuộc khảo sát lớn, trong đó có 5 cuộc khảo sát online để thu thập phản hồi về những khó khăn của doanh nghiệp trong lưu thông hàng hóa, tiếp cận tín dụng, lao động, và tìm kiếm giải pháp chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn Covid-19 bùng phát. Những nỗ lực này đã giúp Vĩnh Phúc cải thiện điểm số và thứ hạng ở một loạt chỉ số thành phần như Chi phí thời gian (xếp thứ 3 cả nước), Chi phí không chính thức (xếp thứ 3), Cạnh tranh bình đẳng và Tiếp cận đất đai (cùng đứng vị trí thứ 7). Cụ thể hơn, kết quả PCI 2021 ghi nhận 93,9% doanh nghiệp tại tỉnh Vĩnh Phúc đánh giá cán bộ giải quyết thủ tục hành chính làm việc hiệu quả (cao thứ 6 toàn quốc); 93,2% doanh nghiệp cũng đánh giá các cán bộ này có thái độ thân thiện (cao thứ 2 cả nước); và 89,5% doanh nghiệp đồng ý rằng nhìn chung thời gian thực hiện các thủ tục hành chính tại tỉnh ngắn hơn so với quy định (thành tích tốt thứ 3 cả nước).
Các địa phương còn lại nằm trong nhóm 10 địa phương có môi trường đầu tư kinh doanh tốt nhất cả nước theo báo cáo PCI 2021 lần lượt là: Bình Dương (69,61 điểm), Bắc Ninh (69,45 điểm), Thừa Thiên Huế (69,24 điểm), Bà Rịa - Vũng Tàu (69,03 điểm), Hà Nội (68,6 điểm). Thành phố Hồ Chí Minh đạt 67,5 điểm, xếp thứ 14 trong bảng xếp hạng, thuộc nhóm các tỉnh, thành phố có môi trường đầu tư kinh doanh khá thuận lợi.
Cũng theo báo cáo PCI 2021, nhóm 5 địa phương có môi trường đầu tư kém thuận lợi nhất trên cả nước năm 2021 gồm: Cao Bằng, đạt 56,29 điểm, xếp thứ 63; Hòa Bình đạt 57,16 điểm, xếp thứ 62, Kon Tum đạt 58,95 điểm, xếp thứ 61; Kiên Giang đạt 59,73 điểm, xếp thứ 60; Hà Giang đạt 60,53 điểm, xếp thứ 59.
Bên cạnh đó, nhằm làm sáng rõ các chỉ số trong kết quả của PCI 2021, Báo cáo cho biết PCI 2021 tiếp tục được hợp thành bởi 10 chỉ số thành phần như PCI các năm trước đây, những điều chỉnh đáng chú ý nhất trong lần hiệu chỉnh phương pháp luận PCI năm 2021 liên quan tới việc đổi mới hầu hết các chỉ tiêu tính toán trong hai chỉ số thành phần Cạnh tranh bình đẳng và Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, bổ sung thêm nội dung đánh giá về thủ tục cấp phép kinh doanh có điều kiện tại Chỉ số gia nhập thị trường, bổ sung một số nội dung liên quan tới việc giải quyết thủ tục trực tuyến trong Chỉ số Chi phí thời gian. Số chỉ tiêu mới được bổ sung vào PCI 2021 là 56. Số chỉ tiêu từ giai đoạn PCI 2017-2020 được điều chỉnh trong PCI 2021 là 8 chỉ tiêu. Số chỉ tiêu cũ trong giai đoạn PCI 2017-2020 bị loại bỏ là 52. Trong khi đó, 77 chỉ tiêu của giai đoạn trước vẫn được giữ như cũ trong PCI 2021.
Tính chung lại, tổng số chỉ tiêu của PCI 2021 là 141 chỉ tiêu. Mặc dù có sự điều chỉnh phương pháp luận, song điểm số PCI năm 2021 vẫn có mức độ tương quan khá cao với điểm số PCI năm 2020. Do vậy, đây vẫn là một thước đo phù hợp và thống nhất để thể hiện tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp đối với năng lực điều hành kinh tế của chính quyền địa phương khi so sánh theo thời gian.
Đặc biệt, báo cáo PCI 2021 cũng cho biết, mặc dù dịch bệnh xảy ra rất phức tạp nhưng dòng chảy cải cách từ địa phương tại Việt Nam dường như vẫn được duy trì. Điểm số của tỉnh trung vị trong PCI tiếp tục tăng với những cải thiện mạnh mẽ của thủ tục hành chính, việc giảm ấn tượng của chi phí không chính thức, cho dù còn nhiều lo ngại về sự khó khăn của thủ tục đất đai và các thủ tục cấp phép sau đăng ký kinh doanh. Dịch bệnh Covid-19 có thể tạo ra khó khăn lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp, làm giảm đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam hai năm vừa qua, tuy nhiên với sự chủ động, năng động và tích cực của bộ máy chính quyền các tỉnh, thành phố thì dịch bệnh không thể làm trì hoãn các chương trình cải cách môi trường kinh doanh đang được tiến hành rất mạnh mẽ tại cấp cơ sở của Việt Nam. Sự năng động của nền kinh tế Việt Nam chính là kết quả sự năng động của các chính quyền cấp cơ sở như thực tiễn cải cách kinh tế trong hàng chục năm qua đã chứng minh./.
Thu Hòa